سرطان معده
مقدمه:
کنسر معده یکی از شایع‌ترین و کشنده‌ترین بدخیمی‌های دستگاه گوارش است. اگرچه شیوع آن در دهه‌های اخیر در بسیاری از کشورها کاهش یافته، اما همچنان در کشورهای در حال توسعه، به‌ویژه در شرق آسیا، یک مشکل جدی سلامت عمومی محسوب می‌شود. بیشترین نوع آن آدنوکارسینوم معده است که معمولاً در مراحل پیشرفته تشخیص داده می‌شود.
اتیولوژی و ریسک فا‌کتور ها:
علت اصلی آدنوکارسینوم معده، عفونت مزمن با Helicobacter pylori است که منجر به التهاب مزمن، متاپلازی روده‌ای و در نهایت دیسپلازی و سرطان می‌شود. عوامل دیگر شامل:
- رژیم غذایی پر از نیتریت‌ها و نمک
- کمبود ویتامین C
- مصرف دخانیات و الکل
- سابقه فامیلی
- سندروم‌های ژنتیکی مانند سندرم لینچ و پولیپوز فامیلی
اپیدمیولوژی:
بیشتر در مردان، معمولاً بالای ۵۰ سال
در کشورهای ژاپن، کره جنوبی، چین و برخی کشورهای آمریکای جنوبی شایع‌تر است
نوع منتشر (diffuse) نسبت به نوع روده‌ای (intestinal type) در سنین پایین‌تر و در زنان شایع‌تر است.
در ایران، سرطان معده یکی از شایع‌ترین سرطان‌های بدخیم در مردان است و در برخی استان‌ها مانند اردبیل، زنجان، گلستان و خراسان شمالی بیشترین بروز را دارد. رژیم غذایی سنتی حاوی نمک بالا، مصرف غذاهای دودی و شور، شیوع بالای H. pylori و مراجعه دیرهنگام از عوامل مؤثر در بالا بودن میزان بروز و مرگ‌ومیر آن در کشور به شمار می‌روند.
به‌طور کلی، بروز سالانه آن در ایران حدود ۱۵ مورد در هر ۱۰۰ هزار نفر گزارش شده است.
علائم:
علائم اولیه معمولاً غیر اختصاصی و گمراه‌کننده‌اند؛ شامل:
بی‌اشتهایی
- کاهش وزن بدون دلیل
- احساس پری زودرس
- درد مبهم اپی‌گاستر
- تهوع، گاهی استفراغ
- در مراحل پیشرفته ممکن است خونریزی گوارشی، آسیت یا متاستازهای دوردست وجود داشته باشد.
شرح حال و معاینه:
در بررسی شرح حال باید بر سابقه مصرف دخانیات، علائم گوارشی مزمن، سابقه فامیلی و کاهش وزن تاکید شود.
در معاینه فیزیکی، یافته‌ها ممکن است شامل توده اپی‌گاستر، گره لنفاوی ویرشو (Virchow’s node)، آکانتوز نیگریکانس یا توده‌های متاستاتیک باشد.
پیشگیری:
تشخیص و درمان عفونت H. pylori در بیماران پرخطر
تغییر سبک زندگی شامل رژیم غذایی سالم، کاهش مصرف نمک، عدم استعمال دخانیات
غربالگری در کشورهای با ریسک بالا مثل ژاپن و کره جنوبی
در موارد خاص ژنتیکی، گاسترکتومی پیشگیرانه مطرح است.
درمان:
درمان استاندارد در موارد قابل جراحی، گاسترکتومی جزئی یا کامل به همراه برداشت لنف نودهای اطراف است
شیمی‌درمانی نئوادجوانت یا ادجوانت (مانند رژیم FLOT) برای افزایش بقا توصیه می‌شود.
در موارد پیشرفته یا متاستاتیک: شیمی‌درمانی سیستمیک، ایمونوتراپی (مانند PD-1 inhibitors در موارد HER2 مثبت یا MSI-high)
در بعضی بیماران انتخاب‌شده، درمان هدفمند مانند trastuzumab کاربرد دارد.
سایر تومورهای بدخیم معده:
لنفوم معده:
لنفوم غیرهوچکینی نوع MALT، شایع‌ترین نوع لنفوم اولیه معده است. معمولاً با عفونت H. pylori مرتبط است و در مراحل اولیه ممکن است تنها با درمان آنتی‌بیوتیکی برطرف شود. در مراحل پیشرفته از شیمی‌درمانی یا ایمونوتراپی استفاده می‌شود.
تومور استرومایی گوارشی (GIST):
منشأ گرفته از سلول‌های Cajal است و اغلب در ناحیه فوندوس یا تنه معده دیده می‌شود. درمان انتخابی آن جراحی است و در موارد پرخطر یا متاستاتیک از داروی هدفمند مانند ایماتینیب استفاده می‌شود.
تومور کارسینوئید معده:
کارسینوئید معده از سلول‌های نورواندوکرین منشأ می‌گیرد و معمولاً به سه نوع تقسیم می‌شود.
نوع اول با گاستریت آتروفیک مزمن همراه است، خوش‌خیم‌تر است و اغلب چندکانونی است.
نوع دوم در زمینه سندروم زولینگر-الیسون و MEN-1 دیده می‌شود.
نوع سوم تهاجمی‌تر و منفرد بوده و ممکن است نیازمند جراحی وسیع یا شیمی‌درمانی باشد.
دیدگاه خود را بنویسید